Al jaren volg ik op flinke afstand de hele Zwarte Piet discussie. Zelf weiger ik aan deze discussie deel te nemen, omdat er niets te discussiëren valt. Het is ondertussen 2020, de feiten zijn meer dan bekend, de oplossing is verpletterend simpel: Zwarte Piet is Blackface, Blackface is racisme, kortom, klaar met die Zwarte Piet.
In tegenstelling tot vroeger, toen ik ervan overtuigd was dat als ik maar rustig (vooral niet boos!), met de juiste argumenten en de juiste feiten, op de juiste toon met de juiste voorbeelden mijn punt maakte tegenover iemand met racistische opvattingen, dat die persoon dan niet anders kon dan inzien dat ik gelijk had, ben ik er nu van overtuigd dat als iemand in 2020 nog steeds pro-Zwarte Piet is, er dan werkelijk NIETS is wat ik zou kunnen zeggen wat die persoon van mening doet veranderen. Nogmaals, het is 2020. Het is geen onwetendheid meer. Het is onwil.
Iedereen die wel eens een half cursusje verandermanagement gedaan heeft of op een kantoor gewerkt heeft waar men in 2003 nog WordPerfect 5.1 gebruikte “omdat Miep geen Word wil leren”, weet dat er altijd mensen zijn die pertinent weigeren mee te veranderen. Hoe ze ook tegemoetgekomen worden, hoeveel rekening er ook met ze gehouden wordt, hoeveel tijd en aandacht er ook is voor hun gevoelens en bezwaren: ze zijn niet over de streep te trekken. Je kunt er dan nog jarenlang tijd, energie en geld in steken, maar dat is totale verspilling. In een kantoorsituatie is het simpel: op een gegeven moment besluit de werkgever dat het klaar is, en wordt de verandering doorgevoerd. Miep kan dan óf Word leren, óf ergens anders gaan werken. Meestal kiest Miep eieren voor haar geld, en zo niet, dan heeft de rest van de organisatie geen last meer van Miep. Dahaag, Miep!
In het Zwarte Piet “debat” zijn we, zoals ik hierboven ook al aangaf, al een poosje geleden op dit punt aangekomen. Ik vind het dan ook te bizar voor woorden dat de Nederlandse overheid nog steeds weigert in te grijpen en dat de Premier van Nederland maar van die neo-liberale onzin blijft verkondigen over dat dit een (semi-)individueel probleem is, waar men “met elkaar” uit moet komen. Gezien de manier waarop de politiek met deze kwestie omgaat, zou je vermoeden dat het om een burenruzie over een schutting gaat, en niet om racisme. Hopelijk ten overvloede: racisme is een vorm van discriminatie. En discriminatie is wettelijk verboden op basis van artikel 1 van de Grondwet.
Sowieso is de taal die door de Premier gebruikt wordt extreem manipulatief: “mensen voelen zich gediscrimineerd”. Nee. Mensen WORDEN gediscrimineerd. Als ik keihard op je tenen ga staan en jij roept “Au!”, zeg ik toch ook niet dat “jij je op je tenen gestaan voelt”? Ik zeg gewoon sorry, en let voortaan op waar ik mijn voeten laat. Dit soort manipulatief taalgebruik van politici is overigens 0% toeval en 100% opzettelijk, en heeft tot doel om de situatie als minder ernstig te laten lijken dan hij is. [NB: Mocht iemand meer willen weten over manipulatie in taal willen weten: ik ben op manipulatie in politieke speeches afgestudeerd, dus ik heb massa’s artikelen die ik kan delen.]
Niet alleen politici, maar ook de Nederlandse media spelen in deze kwestie een smerige, ondermijnende rol: door het te framen als “mensen voelen zich GEKWETST door de Zwarte Pietfiguur” in plaats van als “De Zwarte Pietfiguur is een uitingsvorm van racisme, racisme is discriminatie, discriminatie is bij wet verboden, tijd om Zwarte Piet af te schaffen”, creëren ze een situatie waarin het plots logisch lijkt om “rekening te moeten houden” met de “gekwetste” gevoelens van de pro-Zwarte Piet mensen. Want “iedereen heeft toch het recht op erkenning van hun gevoelens”? En “wie mag bepalen dat de gevoelens van de anti-Zwarte Piet mensen meer waarde hebben dan die van de pro-Zwarte Piet mensen”? Dus dan moet er gepraaaaat worden, en een compromis gesloten. Terwijl dit nu juist een situatie is waarin er GEEN compromis moet komen. Want het gaat niet om “gekwetste gevoelens”. Het gaat om racisme. En racisme is een vorm van discriminatie. En discriminatie… we begrijpen elkaar, toch?
Zelfs de Verenigde Naties hebben de Nederlandse overheid in 2015 (Pagina 4, punt 17) al dringend aangeraden deze situatie te veranderen en ook het Europees Parlement heeft enkele dagen geleden aangegeven dat er een einde moet komen aan de Zwarte Piet-traditie.
Maar het is als Nederlandse overheid en politiek natuurlijk een stuk makkelijker om je kop in het zand te steken en maar te blijven doen alsof dit een situatie is van “waar twee kijven, hebben twee schuld”, iets wat sowieso 99% van de tijd in onzinstelling is, maar dit terzijde. Ook is het leggen van de verantwoordelijkheid bij de gediscrimineerde, wat in de praktijk neerkomt op “Ga jij die ander er maar eens van overtuigen dat jij het verdient om fatsoenlijk behandeld te worden”, een klassiek voorbeeld van victim blaming en gewoon Niet Ok.
Het wordt dan ook hoog tijd dat we als bewoners van Nederlander harder gaan inzetten op het afschaffen van Zwarte Piet. Ja, afschaffen. Helemaal, totaal, geheel afschaffen. Het is hoog tijd om te kappen met die halfslachtige polderoplossingen die de zaak alleen maar ondermijnen: door een roetveegpiet te hebben, bevestig je in feite “dat hij door de schoorsteen komt”, en we weten allemaal dat dat aperte onzin is. Ook nodig je pro-Zwarte Piet mensen uit om tot het einde der tijden te blijven steggelen over welke kleurgradatie Piet nog wel acceptabel is.
Hetzelfde geldt voor de regenboogpiet: leuk hoor, zo’n regenboog, maar hiermee onderken je de ernst van Blackface niet, en geef je tevens ruimte voor argumenten dat “Alle kleuren gelijk zijn” en schuif je wat mij betreft redelijk rechtstreeks de “Ik zie geen kleur! Ik ben kleurenblind! Ik ben geen racist!”-discussie in en… er zijn zat artikelen online te vinden waarom deze argumenten schadelijk zijn. Want het gaat niet alleen om de kleur. Het gaat om de kleur, de outfit, de pruik, de geschiedenis waar deze figuur onlosmakelijk mee verbonden is.
Kijk naar wat er in de US en in de UK gebeurt (en zelfs in Hoorn doen ze een poging): de standbeelden van slavenhouders en ander gespuis krijgen ook geen facelift, nieuw kapsel en een andere outfit aan, die worden gewoon van hun sokkel gelicht. Voor Zwarte Piet geldt hetzelfde: de enige manier om deze al veel te lang voortslepende situatie fatsoenlijk op te lossen is om de figuur Zwarte Piet af te schaffen, liever gisteren dan vandaag.
Dus laten we ophouden met het, al dan niet via Facebook, soebatten met Ome Henk en Tante Miep over deze kwestie en in plaats daarvan inzetten op de dingen die onder “Wat kan ik doen?” beschreven staan op de website van Kick Out Zwarte Piet en dan wat mij betreft met name het indienen van klachten bij instanties, en het sturen van mails naar zowel lokale als Tweede Kamer politici, om ze te vragen wat ze aan deze kwestie gaan DOEN. Wijs ze vooral op het feit dat er volgend jaar Tweede Kamerverkiezingen zijn. Onderteken en/of start een petitie.
Kaart het aan op school, bij de lokale Sinterklaasvereniging, de buurtvereniging, de sportvereniging. Boycot het feest. Ga niet naar de intocht, kijk geen Sinterklaasjournaal, koop geen Sinterklaasspullen. Laat de gemeente, de makers van het Sinterklaasjournaal, de winkeliers weten dat het tijd is om met Piet te stoppen. Vooral de bedrijven die je wat willen slijten, zijn, zoals we de afgelopen week geleerd hebben, nogal vatbaar voor druk en de dreiging geld mis te lopen. Maak gebruik van het feit dat ze geen principes hebben, en dat Black Lives Matter “trendy” is op het moment.
“Maar is het helemaal zonder Pieten dan nog wel leuk voor de kinderen?” Het afschaffen van Zwarte Piet zou ook een perfect moment zijn om de hele Sinterklaastraditie eens naar de 21e eeuw te upgraden: stop met tegen kinderen te liegen dat Sinterklaas echt is, dat is nergens voor nodig. Kinderen weten bijvoorbeeld best dat Elsa en Anna van Frozen ook niet “echt” zijn, maar zijn daarom niet minder dol op de personages.
Hoe ik een geupdate versie van Sinterklaas verder voor me zie? Nou, haal die oude man van dat paard af en geef hem, net als elke hippe bejaarde, een scootmobiel. Nu er geen Pieten meer zijn, wordt Sinterklaas vergezeld door een team van jonge twintigers in gepersonaliseerde overals die hem helpen en een beetje bij de les houden wat betreft “Hoe het in de wereld werkt”: het S-Team, uiteraard kort voor Sinterklaas-Team, maar ook Steam, verwijzend naar de stoomboot. De dynamiek tussen Sinterklaas en het S-Team is zoals tussen een opa en zijn kleinkinderen, wat past bij het feit dat het een feest voor kinderen is. De leden van het S-Team kunnen dansen, wat inhaakt op de TikTok-hype én meteen meer bewegen voor kinderen promoot. Uiteraard zijn ze ook muzikaal, en werken ze samen met jonge Nederlandse muzikanten aan moderne teksten op moderne muziek. Ik zie een heel nieuw Sinterklaasliedjesrepertoire voor me, evenals liedjes over dingen die kinderen bezighouden. Wel eerst even alle jaren Kinderen voor Kinderen bestuderen, om te zien welke fouten deze keer NIET gemaakt moeten worden. Het feit dat ik dit in 3 minuten heb kunnen bedenken, laat zien dat als er een team professionele programmamakers eens goed voor gaat zitten, ze écht wel een feest kunnen bedenken zonder Pieten wat voor alle kinderen leuk kan zijn.
“Maar wat nou als er rellen komen?” Tja, dan heeft de politie eindelijk eens iets nuttigers te doen dan mensen etnisch profileren. Sorry not sorry.
Ik geloof dat het wat rellen betreft niet dat het zo’n vaart gaat lopen. Tuurlijk, er zullen misschien wat beroepsracisten en van die “Goed of slecht, zon of regen, het maakt niet uit, we zijn overal tegen!”-types een afspraakje maken via Facebook om ergens te gaan staan oreren en te rellen, maar dat doen ze nu ook al met enige regelmaat. De Nederlandse volksmentaliteit kennend wordt er eerst, tegenwoordig vooral online op Twitter en Facebook, moord en brand geroepen en hevig geklaagd, waarna men zich morrend aanpast. Een paar jaar later verkondigen diezelfde mensen doodleuk dat ze altijd al wisten dat dit beter was, zo zonder Zwarte Piet. Natuurlijk zul je altijd de Tante Miep’s hebben die nooit van mening veranderen en tot het einde der tijden zullen vasthouden aan zowel Zwarte Piet als WordPerfect 5.1. Dat is echter geen enkele reden om alles dan maar bij het oude te houden.
Laat “Black Lives Matter” geen loze slogan in je leven zijn. Nederland, het is klaar met die Zwarte Piet.
2