Eerder deze week schreef ik me in voor twee workshops van het Career Center, en in de welkomstemail begon het gemekker al: ik moet ergens “5 bekenden uit verschillende settingen” gaan vragen wat mijn grootste talent is, waar ik het vaak over heb, hoe ik dingen doe en hoe ze me in een groep ervaren. Los van dat ik het behoorlijk vervelend vind om mensen lastig te vallen met dit soort stereotype “ik doe een sollicitatiecursus”-opdrachtjes, realiseerde ik me ook dat ik aan de antwoorden niet veel ga hebben. De ene persoon zal namelijk antwoorden “Uitslapen”, “Too Many Zooz”, “Op het laatste moment” en “Groep? Welke groep?”, terwijl een ander zal zeggen “Editen”, “De voortgang van haar zines”, “Uiterst geordend” en “Hulpvaardig”. De drie overigen zullen weer met iets heel anders komen, en bij elkaar gevoegd zullen ze misschien wel een complete(r) beeld van mij schetsen, maar nog steeds bitter weinig info geven over mijn geschiktheid voor een specifieke baan.

Het denken dat weten wie je bent en dan altijd “jezelf blijven” voldoende is voor een baan of zelfs een carrière is namelijk de grootste flauwekul ever. Op “Je kunt beter spijt hebben van wat je wel gedaan hebt, dan van wat je niet gedaan hebt” na natuurlijk, want dat slaat al helemaal nergens op. Hoezo kun je beter spijt hebben van iemand wel doodsteken dan van iemand niet doodsteken? Echt, stompzinnigheid ten top. Natuurlijk geloof ik dat het goed is om te weten wie je bent, ik geloof zelfs dat “weten wie je bent en waarom” en dat met enige regelmaat (re)evalueren een van de belangrijkste dingen in het leven is. Als je weet waar je voor staat, kun je beter uitfilteren met wie en met wat je je bezig wilt houden. In die zin ben ik het dan ook wel eens met “jezelf blijven”: als vegetariër kun je beter niet bij een slager gaan werken, want dat matcht natuurlijk voor geen meter.

Het is echter wel zo, dat “jezelf blijven” voor sommige mensen maar tot op beperkte hoogte kan. Als jij afhankelijk bent van een omgeving die totaal anders is dan jij en je wilt niet continu in conflict leven of zelfs verstoten worden, dan zal je je moeten aanpassen. Hier zijn verschrikkelijk schrijnende voorbeelden van te bedenken, maar om het maar bij het onderwerp “werk” te houden een persoonlijk voorbeeld: in de dagen dat ik als secretaresse werkte, kon ik slechts zo’n 3% “mezelf” zijn, en dan vonden ze me al “raar/mal/vreemd”. Waarmee ze eigenlijk bedoelden “heeft een andere opleiding dan wij”, “heeft een ander privéleven dan wij” en eigenlijk ook gewoon “is veel meer buitenlands/allochtoon dan wij”.

Meestal is het namelijk al zo dat zodra ik ergens binnenkom op een sollicitatie en me voorstel als “mezelf” met mijn overduidelijk Niet-Van-Hier achternaam, men mij meteen teveel “mezelf” vindt. ALS ik al een sollicitatiegesprek krijg, want discriminatie puur op basis van naam is natuurlijk ook nog een ding.

Dat dus.

Ik denk dat iedereen die ook maar een beetje afwijkt van de norm die op een bepaalde plek heerst, dit wel herkent. Uiteraard is “de norm” op de ene plek anders dan op de andere waardoor je persoonlijke “afwijkfactor” niet in alle omstandigheden dezelfde is: in de ene omgeving kun je 3% jezelf zijn, in een andere misschien wel 70%. Ik denk dan ook dat het realistischer zou zijn om mensen mee te geven dat het belangrijk is om “jezelf” te kennen, te weten welke vaardigheden je bezit en wat je graag doet, maar ook te laten inventariseren in hoeverre je bereid én in staat bent je aan te passen.

Want tenzij je precies in het maatschappelijk geaccepteerde gemiddelde van “jezelf” past en er ook een beroepsgroep is waar je dan precies in valt, is het hele “wees jezelf en je baan zal volgen” op z’n best niet-helpend en op z’n slechts een toxische leugen. Zelf hoor ik liever eerlijk dat mijn naam, mijn afkomst, mijn persoonlijkheid, mijn uiterlijk, mijn leeftijd, mijn levensloop, mijn opleidingen en/of mijn gezondheid voor bepaalde werkgevers een reden kan zijn om mij niet aan te nemen, dan het “Wees jezelf, dan komt het goed!”-praatje wat de realiteit ontkent.

Dan kan ik inventariseren wie ik ben, wat ik kan, wat ik wil en wat er van me verwacht wordt. Zo kan ik ervoor zorgen dat Public Me ™ , die ik als “van de norm afwijkende persoon” altijd deels zal moeten blijven ‘spelen’ om een beetje in het stramien te passen, niet al te ver van me af ligt. Echt volledig “jezelf” kunnen zijn, voor zover dat bestaat natuurlijk, is een luxe die helaas niet voor iedereen weggelegd is. En de eerste stap om daar iets aan te veranderen, is om dat in ieder geval in sollicitatiecursussen te erkennen en daar realistische oplossingen voor aan te dragen.