Ooit, op een blog hier ver vandaan, schreef ik over “De Herfstigheid”. Dat omschreef ik toen als “het feit dat alles waar je aan gehecht bent, verdwijnt of op zijn einde loopt, zonder dat je daar iets aan kunt doen”. Dit is er de soundtrack van:

Ik zit er alweer een paar maanden middenin, in die Herfstigheid. Dat heeft natuurlijk te maken met de pandemie: 2020 zou het jaar zijn waarin in de laatste paar dingen af zou sluiten en allerlei nieuwe dingen zou gaan opstarten. Van dat laatste is minder dan niets terechtgekomen.

Ook is het zo dat omdat ik 99% van de tijd thuis zit en behalve bij dokter, fysio en/of tandarts nergens meer kom, mijn contextgebonden contacten bijna tot nul gereduceerd zijn. Je weet wel, die praatjes met een buurvrouw op straat, of bij de bushalte (ik noem het dan ook wel eens “bushaltecontacten”), of met de caissière van de HEMA.

Aangezien ik op dit moment in mijn leven al een poosje geen collega’s of medestudenten meer heb, en in de loop der jaren ook de hoeveelheid familie, vrienden en kennissen gedecimeerd is van “redelijk weinig” naar “op 1 hand te tellen”, vervulden deze kletspraatjes met soms wildvreemden een belangrijke rol in mijn sociale leven.

Als ik nu 1 keer per maand iemand in het OV spreek is het vaak, en zelfs dan is het niet zoals vroeger: het gaat alleen nog maar over Corona. Begrijpelijk, maar vermoeiend. Eigenlijk is het internet, en dan meer specifiek Instagram, momenteel mijn enige bron van bushaltecontact.

Sowieso is het internet al heel lang een plek waar ik, onafhankelijk van mijn status in de IRL wereld, met relatief weinig moeite met veel mensen in contact kon blijven en van gedachten kon wisselen. Ik heb daarom lang ontkend wat ik al een kleine twee jaar langzaam zie gebeuren: Instagram is aan het uitdoven.

Ik “zit” al sinds 1996 op het internet, en heb de opkomst en ondergang van vele websites, fora, en social media platformen meegemaakt, ik herken de tekenen. Geen nieuwe volgers meer, de interactie wordt minder, de likes nemen af, mensen posten minder, de communicatie verplaatst zich naar direct messages, mensen loggen niet meer in, mensen verwijderen hun accounts.

Op dit moment bestaat 95% van mijn timeline uit reclame en “voorgestelde berichten”, er is nog ietwat persoonlijke activiteit in de instastories, maar ook dat neemt af. Natuurlijk speelt de pandemie hierbij een rol, maar de neerwaartse spiraal is al ruim voor Corona ingezet. Aan het begin van de lockdown (maart/april) was er een kleine opleving, maar daarna is de activiteit weer snel afgenomen.

Voor wie nu denkt: “Op mijn timeline is niets aan de hand!”: dat kan. Het hangt af van wanneer jouw vrienden/interactieve volgers ermee kappen. Zo zijn er blijkbaar nog steeds mensen die super (inter)actief zijn op Twitter, terwijl ik eind 2012 stopte omdat ik het al meer dan een jaar schijtzat was om voornamelijk in de ruimte en/of tegen mezelf te lullen. En waar ik toen overstapte op Tumblr, en daarna op Instagram, is er nu… niks.

Jarenlang is er altijd een nieuwe website, een nieuw forum of een nieuw platform geweest waar ik naar kon overstappen. Ik ben tijdens die doorstroom naar andere platformen helaas ook mensen bij kwijtgeraakt, maar een “harde kern” verhuisde mee. Deze keer echter, is er geen nieuw platform. Ja, TikTok, maar ik ben 45 jaar oud en mijn dansante dagen liggen VER achter me. Sowieso is dat een platform gericht op kinderen, want die zijn de toekomst(ige consumenten).

De pijnlijke realiteit is dat er met het einde van Instagram niet alleen een einde gaat komen aan mijn tijd op het internet, maar ook aan contacten met mensen wier levens ik jarenlang (sommigen bijna 20 jaar!) gevolgd heb en vice versa.

“Spreek dan in het echt af!” hoor ik al roepen. Dat is in sommige gevallen onmogelijk, wegens halve werelden afstand of elkaar alleen onder pseudoniem kennen. #oldschool Maar zelf als dat niet het geval is, acht ik de kans nul dat er offline contact gaat plaatsvinden. Mijn ervaring is namelijk dat er toch een tijdraam is waarbinnen dat offline contact na eerste online kennismaking moet plaatsvinden, zeker als je dicht bij elkaar in de buurt woont. Als je op 20 minuten van elkaar vandaan woont, maar in 10 jaar tijd niet afspreekt (of tot een afspraak komt), dan gebeurt het niet meer.

Wat dat betreft zijn jarenlange online vriendschappen waarbij er geen IRL voortzetting plaatsvindt vergelijkbaar met andere contextgebonden contacten: denk aan die leuke mensen op vakantie, of je collega van kantoor, of die aardige buurvrouw. Zodra je weer terug bent van vakantie, of ergens niet meer werkt, of verhuist, stopt het contact meestal. Het is maar heel zelden dat er buiten die context een gemeenschappelijke grond is waarop de vriendschap voortgezet kan worden.

Dit wil uiteraard niet zeggen dat contextgebonden vriendschappen geen betekenis hebben of niet waardevol zijn, integendeel. Ik zie mijn online contacten niet wezenlijk anders dan mijn offline contacten, hoe vreemd dat volgens sommigen ook mag zijn.

Vanaf het moment dat het internet veranderde in een advertentiekanaal heb ik geweten dat er ooit een moment zou komen waarop ik officieel “te oud” zou zijn om nog een doelgroep te zijn voor eh, wie dan ook, en dat dat het einde zou betekenen van online life as I know it. Toch vind ik het hartverscheurend dat dat moment nu dichterbij is dan ooit.